NASA-rover Perseverance heeft er binnenkort een acht maanden lange reis op zitten van honderden miljoenen kilometers door de ruimte. Als het robotwagentje de “seven minutes of terror” (‘zeven minuten van doodsangst’) overleeft, zoals de technici van de missie zijn duik door de dampkring van Mars noemen, zal Perseverance op 18 februari rond 21.30 onze tijd radiosignalen uitzenden dat het op Mars geland is.
De komende twee jaar zal de rover doorbrengen op de bodem van Jezero, een Marskrater die ooit vol water stond ter grootte van een stad. Het laboratorium op zes wielen dat voorzien is van allerlei wetenschappelijke instrumenten gaat op zoek naar mogelijke tekenen dat er ooit leven op Mars bestond. Het verzamelt bovendien monsters dat een toekomstig ruimtevaartuig mee terug zal nemen naar aarde. En ook voert de rover tests uit met een kleine drone genaamd Ingenuity, het eerste door de mens gebouwde luchtvaartuig dat rondvliegt op een buitenaardse planeet.
Voor NASA-wetenschappers wordt het dan pas echt leuk. Maar ook gezinnen van aardbewoners kunnen de mysterieuze rode planeet ontdekken - door gewoon naar boven te kijken.
Geen apparatuur nodig
Door de manier waarop de planeet en de aarde ten opzichte van elkaar en de zon staan, kunnen gezinnen Mars 's avonds gemakkelijk zien in de komende maanden. En toevallig staat de maan pal naast de rode planeet op de dag dat Perseverance naar verwachting landt.
Laat de kinderen speuren naar de opvallend oranjerode kleur van Mars, die veroorzaakt wordt door het geoxideerde ijzerstof dat het hele oppervlak van de planeet bedekt. ( Dat is afkomstig van dezelfde chemische reactie die hier op aarde voor roest zorgt.) Dit fijne stof wordt vaak meegenomen in stofstormen met windsnelheden van zo'n 300 kilometer per uur die rond de planeet zwiepen. Wat aardbewoners zien is de weerkaatsing van zonlicht in het rode stof.
Ook leuk om op te letten: in de komende weken en maanden lijkt Mars steeds zwakker te worden en steeds verder richting de zuidwestelijke horizon te zakken. De aarde en Mars volgen ieder een aparte baan rond de aarde, en wat kinderen zien is dat Mars langzaam steeds verder van de aarde af beweegt richting de andere kant van de zon.
Enige apparatuur nodig
Ruimtesondes die waarnemingen deden van Mars ontdekten dat deze verre planeet van een adembenemende schoonheid is. Met bergen die drie keer zo hoog zijn als de Everest en canyons vijf keer zo lang als de Grand Canyon, valt er van alles te ontdekken voor toekomstige avonturiers.
Het sterrenbeeld ’Stier’.
Maar ook vanaf aarde kunnen kinderen naar hartenlust ontdekkingen doen op Mars, zelfs met de kleinste telescoop. Wanneer je daar doorheen kijkt, verandert de planeet in een kleine schijf. Laat je kinderen goed kijken naar de vergrootte beelden, zodat ze subtiele patronen van licht en donker onderscheiden, zoals die ook te zien zijn op onze maan.
Vraag ze of ze een piepklein wit stipje zien onderaan de 'schijf’ van Mars. Dat is een zuidpoolkap bestaande uit een bevroren mengsel van CO2 en water.
De donkere tekeningen zijn de gebergten waar de wind omheen raast. De lichtere delen zijn de stoffige vlakten van kraters waar in het verleden al robotmissies zijn geland.
Maak een foto van Mars
Maak je eigen souvenir van dit historische ruimtemoment door met een smartphone een foto van Mars te maken. Dit zijn enkele tips voor omstandigheden met weinig licht:
• Zet je telefoon op een statief en maak gebruik van een timer om trillen en bewogen foto's tegen te gaan.
• Zet de camera van je telefoon op handmatige bediening en stel de scherptediepte in op oneindig.
• Speel met belichtingstijden, tussen 1 en 30 seconden en kies een ISO-waarde tot 800.
• Als je telefoon geen handmatige bediening heeft of geen opties voor sluitertijden, ga dan op zoek naar apps die dit effect nabootsen.
• Vergeet niet om de flits uit te zetten.
• Probeer ook de horizon, of bomen of andere objecten op de voorgrond te zetten, om zo je opname van een kader en een cool perspectief te voorzien.
Mars en verder
Kijken naar Mars is een geweldig startpunt voor kinderen om ook op zoek te gaan naar andere schatten in de nachtelijke hemel. Sommige sterren lijken heel dicht bij de rode planeet te staan, maar staan in feite ver buiten ons zonnestelsel.
Waar je Mars kunt zien in het sterrenbeeld van de Stier.
Zo lijkt Aldebaran, een feloranje ster, zich vlakbij Mars te bevinden. Maar deze staat in werkelijkheid op 66 lichtjaar afstand van aarde, wat betekent dat het licht van deze ster er 66 jaar over doet om onze planeet te bereiken. (Op de dag dat de rover landt, staat Mars op 11 lichtminuten van aarde.) De ster vormt het rode oog van Taurus, het sterrenbeeld Stier, en lijkt deel uit te maken van een enorme V-vorm van heldere sterren. Die zogenaamde ‘open sterrenhoop’ heet de Hyaden en staat zo'n 170 lichtjaar bij ons vandaan.
Vlak boven Mars staat een ander cluster van sterren die zo dicht bij elkaar staan dat ze een vage lichtvlek lijken. Deze sterrenhoop met de naam Zevengesternte of Plejaden werd al rond 750 v.Chr. door Homerus genoemd in de Ilias en de Odyssee.
En dit is iets waar je kinderen misschien versteld van zullen staan: de Plejaden staan zo ver weg dat het licht er vierhonderd jaar over doet om hun ogen te bereiken. En hoewel de planeten in ons zonnestelsel veel dichterbij zijn dan zelfs de sterren die het meest bij ons in de buurt staan, doet het licht van Mars er, net als de radiosignalen van de Perseverance, er net iets meer dan elf minuten over om ons hier op aarde te bereiken.
Dus als kinderen naar objecten in de ruimte kijken, kijken ze in feite terug in de tijd!
Andrew Fazekas, de Night Sky Guy, is de auteur van Star Trek: The Official Guide to Our Universe en de tweede uitgave van The Backyard Guide to the Night Sky. Volg hem tijdens zijn wekelijkse sterrenkijk-livestreams op YouTube en Facebook.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
